بخش اول: آموزش مقدماتی تابلوخوانی در بورس
در این بخش به آموزش مقدماتی تابلو خوانی در بورس می‌پردازیم که شامل مطالب زیر است:
• معرفی تابلوی معاملاتی یک سهم
• آموزش دسترسی به تابلوی نمادهای بورسی
• معرفی اجزای موجود در تابلوی اصلی نمادهای بورسی
• اطلاعات تکمیلی درباره هر کدام از اجزای تابلوی معاملاتی و کاربردهای آنها
تابلوی معاملاتی یک سهم
با رشد اینترنت در بین عموم مردم و به طبع اینترنتی شدن معاملات سهام، تابلوی معاملاتی برگه‌های سهام نیز اینترنتی شده‌اند و ( سایت سازمان مدیریت فناوری بورس تهران ) یا همان TSETMC مرجع رسمی ارائه اطلاعات مربوط به معاملات سهام است که اقدام به نمایش تابلوی معاملاتی بر هر سهم یا نماد بورسی می کند.
اطلاعات موجود در تابلوی معاملات سهام اتوآپدیت است، یعنی در زمان انجام معاملات بورس، بصورت لحظه‌ای بروزرسانی میشود. سهامداران هر کدام از نمادهای بورسی، از طریق همین صفحه است که میتوانند قیمت معامله سهام آن شرکت را بصورت لحظه‌ای مشاهده کنند. هر تغییر اطلاعات مربوط به سفارش گذاری خریداران و فروشندگان و انجام معاملات، در چند ثانیه بر روی این تابلو نمایان میشود.
برای مثال تابلوی معاملاتی نماد وآیند را در تصویر زیر می‌بینید.
چگونه میتوانید به تابلو معاملات یک سهم مراجعه کنیم؟
بدیهی است که شما برای تابلو خوانی یک سهم ابتدا باید به تابلوی اصلی مربوط به آن سهم در سایت TSETMC مراجعه کنید. سه راه برای دسترسی به تابلوی نمادهای بورسی وجود دارد.
راه اول از طریق موتورهای جستجوگر:
نمادِ سهم مورد نظر خود را در موتورهای جستجوگر مثل گوگل سرچ کنید. معمولا در 99.99 درصد مواقع همان لینک اول شما را به تابلوی معاملاتی سهم در سایت TSETMC راهنمایی میکند.
راه دوم از طریق جستجوی مستقیم در سایت TSETMC:
به سایت مدیریت فناوری بورس یا TSETMC مراجعه کنید. برای اینکار کلمه “بورس” را در گوگل سرچ کنید. اولین لینک شما را به این سایت راهنمایی میکند.
به محض ورود به سایت TSETMC، با تصویر زیر مواجه خواهید شد. همان گونه که مشاهده میکنید در بالای صفحه سمت چپ یک آیکونی شبیه ذره بین وجود دارد، میتوانید برای جستجوی نماد مورد نظر خود روی آیکون جستجوی نماد کلیک کنید.
با کلیک روی نماد مورد نظر صفحه تابلوی معاملاتی آن برای شما باز خواهد شد.
راه سوم از طریق پنل کارگزاری:
در اکثر اکثر کارگزاری‌ها، آیکونی جلوی نمادهای بورسی وجود دارد که کاربر را مستقیم به تابلوی نماد در سایت TSETMC راهنمایی میکند. در تصویر زیر آیکون مربوطه را در پنل کارگزاری بانک آینده مشاهده میکنید. گرافیک پنل‌های کاربری در کارگزاری‌های مختلف متفاوت است. با کمی جستجو میتوانید این آیکون را در پنل کارگزاری خود پیدا کنید.
تابلو خوانی در بورس معرفی اجزای مختلف تابلوی معاملاتی
در این قسمت به معرفی جزء به جزء اجزای مختلف تابلوی معاملاتی یک سهم می‌پردازیم. اولین نکته مهم در تابلو خوانی در بورس، آشنایی با تمامی اطلاعات موجود در تابلوی سهم است.
برای مثال در شکل زیر تابلوی معاملاتی نماد وآیند را مشاهده میکنید. تمامی نمادهای بورسی دارای یک چنین تابلوی معاملاتی هستند و انواع اطلاعات ارائه شده برای همه آنها مشترک است. این تابلو در نگاه اول ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد اما بعد از آشنایی با قسمت‌های مختلف آن درخواهید یافت که چندان هم پیچیده نیست.
تابلوی معاملاتی اطلاعات مختلفی را در اختیار کاربر قرار میدهد. تابلو خوانی در بورس هنر استفاده هدفمند از این اطلاعات است. همانگونه که در شکل زیر مشاهده میکنید، ما برای راحتی کار بخش‌های مختلف تابلو را شماره گذاری کرده ایم و هر بخش را به ترتیب اعداد مشخص شده در شکل توضیح خواهیم دارد.
بخش 0: تابلوی سفارشات (پایه‌ی تابلوخوانی در بورس)
در این قسمت از تابلوی سهم که موقعیت آن را در تصویر مشاهده میکنید، مضنه‌های سفارشات خرید و فروش را که در سیستم معاملات ثبت شده است مشاهده میکنید. به تصویر زیر نگاه کنید.
به سطر اول تصویر بالا دقت کنید. این تابلو نشان میدهد که سفارش خرید برای سهم وآیند ثبت نشده است. هیچ سفارش خریدی ثبت نشده است، که در این حالت فقط فروشنده دیده می شود و به اصطلاح گفته می شود سهم صف فروش می باشد.
همین داستان در سمت چپ تصویر برای سفارشات فروش صادق است. اولین سطر نشان دهنده ارزان ترین سفارش فروش است و در سطرهای پایین تر قیمت سفارش ثبت شده بیشتر است. در واقع سطر اول نشان دهنده بهترین خریدار و بهترین فروشنده است. در این لحظه 1856 تعداد خریدار میتوانند 166.332.689 سهم را به قیمت 15717 بخرند.
این تابلوی سفارشات خرید و فروش در زمان بازار دائما در حال تغییر است زیرا معاملات پشت سرهم انجام می‌پذیرد و باعث بالا و پایین رفتن قیمت یک سهم می‌شوند. درک تابلوی سفارشات میتواند زمینه ساز درک بهتر بقیه‌ی قسمت‌های تابلوی معاملاتی باشد. بنابراین اگر به خوبی مطلب را متوجه نشدید سر سری از آن نگذرید و یک بار دیگر توضیحات بالا را مطالعه کنید. اولین قدم در آموزش تابلو خوانی در بورس درک تابلوی سفارشات خرید و فروش است.
بخش 1: خلاصه اطلاعات قیمتی
در این بخش خلاصه‌ای از اطلاعات مربوط به قیمت و تغییرات آن نمایش داده میشود. احتمالا کسی که به تابلوی معاملاتی یک سهم رجوع می کند اولین جایی را که بررسی می کند همین قسمت است. هر چیزی که می‌بینید مربوط به قیمت سهم است.
اطلاعات موجود در این بخش:
• اطلاعات اولین سطر تابلوی سفارشات را به عنوان خرید (15717) و فروش (15717) مشاهده میکنید (به تابلوی سفارشات در بخش قبلی نگاه کنید). البته این اطلاعات در واقع تکراری است و لزومی به نمایش آن در اینجا نبوده است).
• قیمت آخرین معامله انجام شده را با عنوان معامله (15717) مشاهده میکنید. این قیمت در واقع آخرین قیمتی است معامله با آن قیمت انجام شده و هر لحظه ممکن است تغییر کند. جلوی آن مقدار و درصد تغییر (-3.99%) قیمت را نسبت به قیمت پایانی مشاهده میکنید. اگر این تغییر مثبت باشد با رنگ سبز و اگر منفی باشد با رنگ قرمز نمایش داده میشود. در مورد قیمت پایانی بعدا توضیح خواهیم داد. در واقع با یک نگاه به این قیمت متوجه میشود سهم در آن لحظه مثبت (سبز) است یا منفی (قرمز). همچنین درصد مثبت یا منفی بودن را می‌فهمید. اگر چند دقیقه به تغییرات قیمت آخرین معامله نگاه کنید متوجه روند قیمت میشوید.
• یکی دیگر از اطلاعات ارائه شده در این قسمت، مربوط به قیمت پایانی است که زیر آخرین معامله درج شده است. قیمت پایانی یک سهم بازه نوسان روز بعد را مشخص میکند. قیمت پایانی حرکت کند تری نسبت به قیمت آخرین معامله دارد. تغییرات قیمت پایانی یک سهم منوط به حجم معاملات سهم در منفی‌ها و مثبت‌ها است. هر چقدر سهم در مثبت های بالا بیشتر معامله شود قیمت پایانی بالاتر میرود و برعکس. در تصویر می‌بینید قیمت پایانی 1ریال معادل 0.01% منفی بوده است (رنگ قرمز). این بدان معنی است که معاملات انجام شده سهم در آن روز تا آن لحظه، بیشتر در قیمت‌های پایین از قیمت پایانی دیروز انجام شده است و قیمت پایانی امروز سهم نسبت به قیمت پایانی دیروز 0.01% معادل 1 ریال رشد کرده است. قیمت پایانی دیروز را در سمت چپ قیمت پایانی با عنوان “دیروز” مشاهده میکنید.
• دیگر اطلاعات موجود در این بخش، قیمت اولین معامله انجام شده در آن روز است که در سمت راست تحت عنوان “اولین” مشاهده میکنید. این عدد طبیعتا تا پایان آن روز تغییر نخواهد کرد.
بخش 2: اطلاعات مربوط به معاملات روز
در این قسمت از تابلوی معاملاتی، اطلاعات مربوط به معاملات همان روز تا آن لحظه نمایش داده میشود. اطلاعات مهمی که برای یک معامله‌گر می تواند حائز اهمیت باشد. به تصویر زیر نگاه کنید.
همان گونه که مشاهده میکنید در این بخش اطلاعات مربوط به معاملات روز سهم درج شده است که شامل 4 مورد زیر است:
• تعداد معاملات انجام شده آن روز تا آن لحظه (6 معامله)
• حجم کل معاملات انجام شده در آن روز تا ان لحظه (6.737 سهم)
• ارزش کل معاملات آن سهم در آن روز تا آن لحظه (نشانگر موس را روی عدد ان نگه دارید تا عدد به ریال نمایش داده شود)
• ارزش بازار سهم که نشانده کل ارزش سهام‌های موجود آن سهم می‌باشد (تعداد سهام موجود شرکت ضربدر قیمت پایانی سهم)
بخش 3: وضعیت سهم
در این قسمت ساعت آخرین معامله انجام شده درج میشود و وضعیت نماد را مشاهده میکنید. وضعیت نماد اگر مجاز باشد یعنی در ساعات کاری معاملات انجام میشود. اگر وضعیت سهم، متوقف و ممنوع باشد یعنی انجام معاملات در این نماد موقتا متوقف شده و نمی‌توانید این سهم را خرید و فروش کنید. علل توقف نماد بسیار متفاوت است.
بخش 4: اطلاعات بازه قیمتی
در این قسمت اطلاعاتی در مورد بازه قیمتی سهم ارائه میشود.
این اطلاعات شامل موارد زیر است:
• بازه قیمتی روز که نشان دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمتی است که در آن روز تا آن لحظه معامله انجام شده است.
• قیمت مجاز که سقف و کف قیمتی مجاز را در آن روز مشخص میکند. قیمت در آن روز نمیتواند بیشتر یا کمتر از سقف و کف مجاز شود. وقتی که فروشنده ای نباشد، خریدارها در سقف قیمتی سفارشات خرید خود را قرار می‌دهند و به این ترتیب صف خرید ایجاد میشود. صف فروش هم زمانی که فروشنده ها در کف قیمتی سفارش گذاری می کنند و خریداری وجود ندارد شکل می‌گیرد. این بازه بر اساس قیمت پایانی دیروز تعیین شده است. اگر امروز قیمت پایانی افزایش یابد، به همان نسبت قیمت‌های این بازه مجاز برای فردا افزایش می‌باید و در صورت کاهش قیمت پایانی امروز، سقف و کف بازه مجاز برای فردا کاهش میابد.
• بازه هفته و بازه سال هم بیشتر و کمتر قیمت نماد وپخش را در یک هفته و یک سال اخیر نشان میدهد.
بخش 5: اطلاعات مربوط به معاملات حقوقی و حقیقی
همان طور که می‌دانید سهامداران شامل دو بخش حقوقی و حقیقی هستند. سازمان‌ها و نهادها به عنوان حقوقی‌ها و اشخاصی مثل من و شما به عنوان سهامدار حقیقی شناخته می‌شوند که در این قسمت میتوانید آمار حجم معاملات انجام شده توسط حقیقی‌ها و حقوقی‌ها را در آن روز و تا آن لحظه مشاهده کنید. همچنین تعداد خرید و فروش هر کدام را به تفکیک مشاهده میکنید.
در تصویر بالا مشاهده میکنید که در تاریخ ثبت این تصویر، 100 درصد خریدارها حقیقی و 0 درصد خریداران حقوقی بوده‌اند و 100 درصد فروشندگان حقیقی و 0 درصد فروشندگان حقوقی بوده‌اند. حجم هر کدام هم درج شده است. این اطلاعات در کل نشان می دهد در تاریخ مذکور حقیقی ها اکثرا هم فروشنده بوده‌اند و هم خریدار و حقوقی هیچ گونه فعالیتی نداشته است .
مبحث آموزش تابلو خوانی در بورس، اطلاعات مربوط به فعالیت معاملاتی حقوقی‌ها و حقیقی‌ها اهمیت بسیار زیادی برای معامله‌گران دارد. از این اطلاعات میتوان به اطلاعات ثانویه زیادی دست پیدا کرد که در بخش آموزش پیشرفته تابلو خوانی درباره آن صحبت خواهیم کرد.
بخش 6: اطلاعات مربوط به نماد
اطلاعات این بخش تقریبا ثابت است و در روزها تغییری نمی‌کند. این اطلاعات مربوط به هر نماد است که مشخص کننده موارد زیر است:
• تعداد کل سهام شرکت (در تصویر بالا می‌بینید که بانک آینده با نماد وآیند در مجموع دارای 16 میلیارد سهم است)
• (حجم مبنا ) حجمی که باید یک سهم در قیمت آخرین معامله‌ی مثبت یا منفی 5 درصد معامله شود تا قیمت پایانی 5 درصد افزایش یا کاهش یابد، اگر حجم مبنای یک سهم 1 باشد به این معنی است که با انجام یک معامله در مثبت 5 آن روز یا منفی 5 آن روز، قیمت پایانی سهم 5 درصد رشد و یا کاهش دارد.
• سهام شناور که نشان دهنده مقدار سهام قابل داد و ستد یک سهم از مجموع کل سهام شرکت است (در بالا می‌بینید که نماد وآیندکل 16 میلیارد سهم دارد که هیچ سهام شناوری ندارد و تمامی سهام‌ها تحت تملک سهامداران اصلی حقوقی شرکت است.
• میانگین حجم ماه نیز یک فاکتور متغییر است که میانگین حجم معاملات آن سهم را در یک ماه اخیر نشان میدهد (عدد این فاکتور برای وآیند576.503 سهم است به این معنی که در یک ماه گذشته به طور میانگین 576.503 سهم در روز معامله شده است).
بخش 7: اطلاعات مربوط به سود شرکت
در این بخش از پنجره تابلوی معاملاتی هر سهم، میزان سود سهم با عنوان EPS مشخص شده است. همچنین نسبت P/E که نشان دهنده قیمت سهم، تقسیم بر سود آن است نمایش داده میشود. از طرفی میانگین P/E گروه هم در این قسمت درج شده است که میتوانید این دو عدد را با هم مقایسه کنید (منظور از گروه، مجموعه شرکت‌هایی هستند که در یک صنعت فعالیت میکند، مثلا وآیند در گروه بانکها و موسسات اعتباری قرار دارد).
بخش 8: نمودار حجم – قیمت روزانه
در این قسمت، نمودار قیمت روزانه سهم از ساعت 9 صبح که معاملات آغاز میشود تا ساعت 12 و نیم ظهر که معاملات پایان میابد نمایش داده میشود.
همچنین حجم معاملات در پایین نمودار با ستون‌ها آبی نمایش داده میشود که با یک نگاه میتوانید حجم معاملات انجام شده در آن روز را در ساعات مختلف مشاهده کنید.
بخش 9: شرکتهای همگروه
در این قسمت میتوانید وضعیت شرکتهای همگروه نماد مذکور را مشاهده کنید.
همان طور که در تصویر بالا مشاهده میکنید، نماد وآیند در گروه “بانکها و موسسات اعتباری” قرار دارد و همگروهی های این نماد اکثرا در منفی 2 تا مثبت در حال معامله شدن هستند. این قسمت از تابلوی معاملات آن جهت مهم است که شرکتهای همگروه معمولا روندهای مشابهی دارند و باید به روند کلی یک گروه توجه داشت.
بخش 10: اطلاعیه‌های منتشر شده در کدال
تمامی شرکتهای بورسی وظیفه دارند به طور مستمر وضعیت مالی، مدیریتی و امور جاری شرکت را در قالب اطلاعیه‌هایی در سایت کدال منتشر کنند و در اختیار سهامدارها قرار بدهند. در این قسمت آخرین اطلاعیه‌های منتشر شده شرکت در کدال نمایش داده میشود.
با کلیک بر روی هر اطلاعیه به صفحه مورد نظر در سایت کدال راهنمایی میشوید.
در تابلو خوانی به چه اطلاعاتی نیاز داریم؟
تا اینجا به صورت اجمالی با اطلاعاتی که در تابلوی معاملاتی مربوط به هر نماد بورسی درج شده است آشنا شدیم. همان طور که مشاهده کردید، دایره وسیعی از اطلاعات معاملات و حتی اطلاعات بنیادی و تکنیکال مربوط به شرکت‌ها در تابلوی معاملاتی آن وجود دارد که کاربر با یک نگاه به این تابلو میتواند اطلاعات بسیار زیاد و متنوعی بدست بیاورد.
اما اینکه چگونه میتوان از این اطلاعات در کنار هم برای تصمیم‌گیری در انجام معامله استفاده کرد جای بحث دارد. در واقع آیا میتوان تنها با نگاه کردن به تابلوی معاملات و اتکا به اطلاعات این تابلو اقدام به خرید و فروش کرد؟ جواب این سوال مثبت است. اما در تابلو خوانی سهم به چه اطلاعاتی بیشتر نیاز داریم؟ به چه نکات پنهانی باید توجه کنیم؟ جواب این پرسش‌ها بسیار مفصل است و در بخش بعدی تحت عنوان”آموزش پیشرفته تابلوخوانی در بورس” به آن خواهیم پرداخت.