قرارداد اختيار معامله: اوراق بهاداري است كه به موجب آن فروشنده متعهد مي‌شود در صورت درخواست خريدار، تعداد مشخصي از دارايي موضوع قرارداد را به قيمت اعمال معامله كند. خريدار اوراق مي‌تواند در زمان يا زمان هاي معيني در آينده طبق مشخصات قرارداد، قرارداد را اعمال كند. فروشندۀ اوراق اختيار معامله در قبال اين تعهد، مبلغ معيني از خريدار اوراق دريافت مي‌كند. براي جلوگيري از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد مي‌شود مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد كارگزار بورس يا اتاق پاياپاي قرار دهد و متناسب با تغييرات قيمت اوراق اختيار معامله، آن را تعديل كند.
هر يك از خريدار و فروشنده مي‌توانند در مقابل مبلغي معين، اختيار يا تعهد خود را به شخص ثالثي واگذار كنند كه وي جايگزين آنها خواهد بود. اوراق اختيار معامله مي‌تواند به صورت اختيار فروش يا خريد باشد؛
قرارداد اختيار معامله چه تفاوت و تشابهي با قرارداد آتي دارد؟
قراردادهاي آتي و اختيار معامله ، با توجه به اينكه هر دو نوعي اهرم براي سفته¬بازان ايجاد مي¬كنند، ابزارهاي مشــابهي به شمار مي¬روند. تفاوت مهمي كه بين اين دو ابزار وجود دارد، اين اســت كه در قراردادهاي آتي زيان بالقوه ســفته¬باز در مقايســه با سود احتمالي آن بيشتر اســت. اما در اختيار معامله بدون توجه به اينكه ميزان كاهش قيمت دارايي پايه چقدر اســت، ضرر خريدار به طور ثابت و برابر با مبلغ پرداختي براي خريد اختيار مي¬ باشد. ثانياً در قرارداد آتي طرفين متعهد به اجراي قرارداد هستند اما در قرارداد اختيار معامله ، يك طرف متعهد و طرف ديگر داراي اختيار جهت اجراي قرارداد مي¬باشد.
مزاياي قراردادهاي اختيار معامله چيست؟
1- اهرم مالي
قرارداد هاي اختيار معامله اين فرصت را براي سرمايه‌گذاران فراهم مي‌كنند كه يك وضعيت را با نقدينگي كمتري مديريت كنند به عبارت ديگر اين ويژگي باعث مي شود سود يا زيان معاملات در يك دوره زماني نسبت به آورده مشتري – قيمت اختيار پرداخت شده توسط خريدار(دريافت شده توسط فروشنده) – چند برابر باشد.
براي روشن شدن موضوع مثالي را مطرح مي كنيم:
فرض كنيد سرمايه¬ گذار با پرداخت 5،000 ريال اختيار خريد، 10،000 سهم شركت ايران¬خودرو با قيمت توافقي3،300 ريال با سررسيد شش ماهه خريداري مي¬كند. با رشد گروه خودرويي فرض كنيد قيمت هر سهم ايران¬خودرو در سررسيد به 4،000 ريال رسيده¬است. در اين صورت خريدار اختيار با اعمال اختيار خود مبلغ 7000000= (10،000* (3300-4،000) ريال سود در مقابل پرداخت5،000 ريال دريافت مي¬كند و فروشنده اختيار با دريافت مبلغ 5،000 ريال متحمل زيان 000،000، 7 ريالي مي¬شود.
2- كاهش ريسك:
با خريد قرارداد اختيار معامله يك دارايي پايه به جاي خود دارايي پايه، ريسك بالقوه سرمايه‌گذاري كاهش مي‌يابد و زيان معامله محدود به هزينه‌اي است كه براي خريد اختيار معامله پرداخت مي‌شود. در واقع از قرارداد هاي اختيار معامله به عنوان ابزاري براي پوشش ريسك استفاده مي‌شود كه به سرمايه‌گذار اجازه مي‌دهد تا ريسك خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قيمت پوشش دهد.
3- كسب درآمد:
سرمايه‌گذار مي‌تواند با فروش قرارداد اختيار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهي سهام و سود تقسيمي محدود نكند. فروش اختيار معامله سهام متعلق به سرمايه‌گذار يا سهامي كه قصد خريد آن را دارد، يكي از ساده‌ترين راهبرد¬هاي معاملاتي است.
4-كسب سود از نوسان قيمت سهم:
با استفاده از اختيار معامله، شخص مي‌تواند بدون در اختيار داشتن سهم پايه، از نوسان قيمت آن منتفع شود.
5-استفاده از مزيت زماني جهت تصميمات آتي:
معامله قراردادهاي اختيار معامله به سرمايه‌گذار امكان مي‌دهد با پرداخت درصدي از قيمت سهم، جريان نقدي خريد يا فروش خود را ثابت كند و در زمان باقي‌مانده تا سررسيد، تصميم مناسب را اتخاذ نمايد.
6- متنوع¬ سازي سبد سرمايه گذاري:
وجود اختيار معامله در سبد سرمايه‌گذاري به عنوان يك دارايي مشتقه، امكان متنوع‌سازي سبد را به سرمايه‌گذار مي‌دهد.
منظور از موقعيت باز در يك قرارداد اختيار معامله چيست؟
خالص موقعيت هاي مشتري در هر نماد معاملاتي است كه مي‌تواند خريد يا فروش باشد. موقعيت باز خريد، نشان‌دهندۀ تداوم امكان استفاده از اختيار موضوع قرارداد اختيار معامله و موقعيت باز فروش، نشان‌دهندۀ تداوم تعهد موضوع قرارداد اختيار معامله است.
انواع اختيار معامله از لحاظ حق اختيار كدام هستند؟
به طوركلي دو نوع قرارداد اختيار معامله وجود دارد:
• قرارداد اختيار خريد، اين قرارداد به دارندة آن، اين حق را مي¬دهد تا دارايي را در تاريخ معيني و با قيمت مشخصي خريداري نمايد.
• قرارداد اختيار فروش، اين قرارداد به دارندة آن، حق فروش يك دارايي در تاريخ معين و با قيمت مشخص را مي¬دهد.
انواع قرارداد اختيار معامله از نظر وضعيت سود يا زيان كدامند؟
1- قرارداد اختيار معاملۀ بي‌تفاوت: At-The-Money (ATM)
قرارداد اختيار معامله‌اي است كه قيمت اعمال آن با قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي برابر است.
2- قرارداد اختيار معاملۀ در زيان: Out-of-The-Money (OTM)
در مورد قرارداد اختيار معاملۀ فروش، به هر قرارداد اختيار معاملۀ كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي كمتر است و در مورد قرارداد اختيار معاملۀ خريد، به هر قرارداد اختيار معامله كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي بيشتر است، گفته مي‌شود.
3- قرارداد اختيار معاملۀ در سود: In-The-Money (ITM)
در مورد قرارداد اختيار معاملۀ فروش، به هر قرارداد اختيار معاملۀ كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي بيشتر است و در مورد قرارداد اختيار معاملۀ خريد، به هر قرارداد اختيار معاملۀ كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي كمتر است، گفته مي‌شود.
منظور از ارزش ذاتي و زماني قرارداد اختيار معامله چيست؟
هر چه زمان انقضاي اوراق اختيار معامله طولاني ¬تر باشد، شانس اينكه قيمت آن اوراق اختيار معامله افزايش يابد نيز بيشتر است. با اين حال، هر چه به زمان انقضاي اوراق اختيار معامله نزديك مي شويم، ارزش زماني اوراق اختيار معامله به صفر كاهش مي¬يابد.
معادله روبرو براي محاسبه ارزش ذاتي و زماني اختيار خريد مورد استفاده قرار مي‌گيرد: ارزش زماني اختيار خريد – مبلغ اختيار خريد = ارزش ذاتي
نمودار بازدهي قراردادهاي اختيار معامله به چه شكل مي باشد؟
منظور از راهبرد در قرارداد اختيار معامله چيست؟
راهبرد عبارت است از خريد يا فروش هم¬زمان چند اختيار معامله با هم يا به همراه سهم پايه موضوع قرارداد جهت پوشش ريسك، سود ¬آوري بيشتر و يا متنوع كردن سبد سرمايه¬ گذاري.
مثال: راهبرد متقارن استرادل
از انواع مختلف راهبردها در معاملات اختيار معامله، مي ¬توان به راهبردهاي تركيبي متقارن اشاره كرد كه شــامل تركيب¬ هاي مختلــف هر دو قرارداد اختيار خريــد و قرارداد اختيار فروش صادره بر يك ســهام خاص اســت. از متداول¬تريــن راهبردهاي تركيبي متقارن، راهبرد «اســترادل» اســت. اين راهبرد، بر دو نوع است : « استرادل خريد » و « استرادل فروش » است.
استرادل خريد: خريد قــرارداد اختيــار خريد و قرارداد اختيــار فروش يك دارايي را با قيمــت توافقي و تاريخ انقضاي يكسان را در بر مي¬گيرد. به طور كلي راهبرد استرادل، طبيعي¬ ترين و مناسب¬ترين راهبرد به هنگام پيش¬بيني نوسان شديد در قيمت¬ ها مي¬باشد.
الگوي سود راهبرد استرادل خريد در نمودار زير نشان داده شده¬است. اســترادل فروش، عكس موقعيت نمودار زير مي¬باشــد. قيمت توافقي را با K نشان مي¬دهيم.
اگر قيمت دارايي در تاريخ انقضا، به قيمت توافقي قراردادها نزديك باشــد، راهبرد متقارن به زيان منجر مي¬شود. اگر قيمت دارايي، نوسان شديدي در اطراف قيمت توافقي (كاهش يا افزايش) داشته باشــد، سرمايه¬گذار سود قابل ¬توجهي به¬ دست مي¬آورد. بازدهي راهبرد استرادل در جدول زير محاسبه شده است:
راهبرد استرادل زماني مناسب است كه سرمايه¬ گذار انتظار دارد قيمت دارايي نوسان زيادي داشــته باشد، اما جهت نوسان (كاهش يا افزايش) را نمي ¬داند. سرمايه¬ گذاري را در نظر بگيريد كه پيش¬بيني مي¬كند قيمت يك دارايي كه در حال حاضر ۶۹ ريال اســت، در ســه ماه بعد با نوســان زيادي مواجه خواهد شد. سرمايه ¬گذار با خريد يك قرارداد اختيار خريد و يـك قـرارداد اختيـار فروش با قيمـت توافقـي ۷۰ ريال و با تاريـخ انقضـاي سه ماه بعـد، از راهبرد استرادل استفاده مي¬كند. فرض كنيد هزينه قرارداد اختيار خريد ۴ ريال و هزينه قرارداد اختيار فروش ۳ ريال باشد؛ بنابراين سرمايه¬ گذاري اوليه مورد نياز ۷ ريال اســت. اگر در تاريخ انقضا، قيمت دارايي در ۶۹ ريال ثابت مانده باشــد، هزينه اين راهبرد ۶ ريال اســت، چون قرارداد اختيار خريد بي¬ارزش اســت ولي قرارداد اختيار فروش يك ريال ارزش دارد و اين يك ريال از هزينه اوليه كم مي¬شــود. اگر قيمت دارايي به ۷۰ ريال افزايش يابد، زيان راهبرد ۷ ريال اســت. اين حداكثر زياني اســت كه متوجه سرمايه ¬گـذار اســـت. اگر قيمـت بـه ۹۰ ريال افزايـش يابـد، ســود سرمايه¬گـذار ۱۳ ريال و اگر قيمـت بـه ۵۵ ريال كاهـش يابـد، ســـود او ۸ ريال اســـت.
راهبرد استرادل فروش: از طريق فــروش اختيار خريد و اختيار فروش با قيمت توافقي و تاريخ انقضاي يكســان صورت مي¬گيرد. البته اين راهبرد داراي ريســك بالايي مي¬باشــد. چنانچه قيمت ســهام در تاريخ انقضا، نزديك قيمت توافقي باشد، منجر به سودآوري قابل توجهي مي¬گردد. ليكن چنانچه اين دو قيمت با هم تفاوت زيادي داشته باشند، مقدار زيان نامحدود خواهد بود.
اختيار معامله سهام چيست؟
اين اختيار معامله، روي سهام بسته مي‌شود و به خريدار امكان خريد و يا فروش تعدادي معين سهم را در زمان معين و به قيمت مشخص مي‌دهد.
منظور از موقعيت هاي هم جهت در يك قرارداد اختيار معامله چيست؟
موقعيت‌هاي باز فروش قرارداد اختيار معاملۀ خريد و موقعيت‌هاي باز خريد قرارداد اختيار معامله فروش يا موقعيت‌هاي باز خريد قرارداد اختيار معاملۀ خريد و موقعيت‌هاي باز فروش قرارداد اختيار معاملۀ فروش در قرارداد اختيار معامله است.
منظور از گروه اختيار معامله و كلاس اختيار معامله چيست؟
گروه اختيار معامله: همۀ قراردادهاي اختيار معامله خريد و فروش مبتني بر يك سهم پايه است.
كلاس اختيار معامله: مجموعۀ قراردادهاي اختيار معاملۀ يك گروه اختيار معامله كه از يك نوع (خريد يا فروش) هستند. (ادامه در مطلب بعدي)