امروزه بازار بورس تبديل به بحث داخل مجامع و محافل شده است و بسياري از افراد نيز سرمايه و پس از انداز خود را به اميد سود و يا حتي حفظ ارزش پول وارد اين بازار كرده‌اند. بازار بورس اين روزها به دليل وجود تورم و افزايش قيمت دلار بازدهي بي سابقه‌اي داشته است و افرادي كه در اين بازار سرمايه گذاري كرده‌اند، بيش از بازارهاي ديگر سود برده‌اند. اما بسياري از اين افراد اطلاع چنداني از ساز و كار بازارهاي سرمايه ندارند و چه بسا سرمايه خود را در اين مسير از دست مي‌دهند. بي توجهي به آموزش و كسب اطلاعات كافي در مورد بازار سرمايه تبعات سنگيني براي سرمايه گذاران اين عرصه به همراه خواهد داشت.
اخباري منتشر مي‌شود از اينكه بازدهي بورس از دلار و طلا و سكه بيشتر است و خيلي‌ها كه بدون آموزش بورس مي‌خواهند وارد بازار سهام شوند، فكر مي‌كنند كه پولشان را در بورس سرمايه‌گذاري مي‌كنند و سر ماه حداقل ۲۰ درصد به سرمايه‌شان اضافه مي‌شود. وقتي هم كه قيمت سهامشان كاهش پيدا مي‌كند، به‌صورت هيجاني سهامشان را به فروش مي‌رسانند، بدون اينكه آينده را در نظر بگيرند.
اما اگر اين افراد با مفاهيم پايه‌اي و مفاهيم كليدي بورس آشنا باشند، حداقل مي‌دانند كه بورس به اين راحتي‌ها نيست. آموزش بورس كمك مي‌كند تا افراد در بالا و پايين‌هاي بازار سرمايه آگاهانه تصميم بگيرند و با رفتارهاي هيجاني سرمايه و پولشان را به خطر نيندازند.
توصيه ما به تمامي كساني كه قصد ورود به بازار سرمايه را دارند، گذراندن دوره‌هاي آموزش بورس و كسب اطلاعات لازم و كافي براي قدم گذاشتن در اين مسير است. در نظر داشته باشيد كه بي مهابا عمل كردن در بازار بورس نه تنها براي شما سودي به همراه نخواهد داشت بلكه باعث از دست رفتن سرمايه شما در اين مسير نيز خواهد شد.
در اين مقاله مفاهيم كليدي در بورس را معرفي كرده و در مورد هر كدام توضحيح اجمالي را ارائه مي‌كنيم. در نظر داشته باشيد كه اين توضيحات صرفا جهت آشنايي شما با مفاهيم اوليه آموزش بورس مي‌باشد و براي كسب اطلاعات بيشتر بايد مقالات مربوط اين مفاهيم را به صورت تخصصي در ديگر بخش‌هاي سايت مطالعه كنيد. در اين مقاله در 9 گام تمامي مفاهيم پايه‌اي كه در بازار بورس به صورت متداول مطرح مي‌شوند را براي شما توضيح مي‌دهيم. قبل از ورود به بازار سرمايه ابتدا از اين 9 گام عبور كنيد...
گام اول آموزش بورس: بازار سرمايه و يا بورس چيست؟
قبل از ورود به مبحث آموزش بورش و بازار سرمايه بايد اين سوال كليدي را جواب دهيم. اصلا بورس چيست؟
بورس بازاري براي عرضه‌ي سهام به صورتي رسمي و تحت نظر دولت است. بورس داراي انواعي است كه عبارتند از:
• بورس اوراق بهادار
• فرابورس
• بورس كالا
• بورس انرژي
هر كدام از اين بازارهاي بورس ساز و كار متفاوتي نسبت به يكديگر دارند و با توجه به اين موضوع براي ورود به هر كدام از اين بازارهاي سرمايه بايد اطلاعات كافي داشته باشيد. معمولاً بسياري از افراد به دنبال سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار كه همان بازار سهام است مي‌باشند. در اين مقاله آموزش بورس مفاهيمي كه ارائه مي‌شوند غالباً مربوط به بورس اوراق بهادار هستند.
گام دوم آموزش بورس: آشنايي با بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار بازاري متشكل و رسمي است كه سهام پذيرفته‌شده در آن براساس قوانين و مقررات خاصي بين خريدران و فروشندگان دادوستد مي‌شود. وظيفه اصلي بورس اوراق بهادار فراهم آوردن بازاري شفاف (ارائه اطلاعات كامل براي خريداران و فروشندگان) براي دادوستد سهام شركت‌هاي مختلف است.
گام سوم آموزش بورس: حداقل و حداكثر سرمايه مورد نياز در بازار بورس
حداقل مبلغ مورد نياز براي خريد سهام در بازار بورس 505000 (پانصد و پنج هزار تومان) مي‌باشد. در صورتي كه هدف شما خريد عرضه اوليه است، در زمان ارائه عرضه اوليه مي‌توانيد با 20000 (بيست هزار تومان) شروع كنيد. براي سرمايه گذاري در بازار بورس سقفي در نظر گرفته نشده است و هر فردي مي‌تواند بيش از اين مقدار هر مبلغي در در بازار سرمايه گذاري كند.
گام چهارم آموزش بورس: خريد و فروش سهام
براي خريد و فروش سهام بايد از طريق پرتال كارگزاري كه در آن ثبت نام كرده‌ايد، از طريق سيستم رايانه و يا گوشي هوشمند اقدام كنيد. برخي از كارگزاري‌ها نرم افزار مخصوص به خود را براي گوشي‌هاي هوشمند دارند و برخي ديگر هم تنها از طريق وب قابل دسترسي هستند. معاملات بورسي بر اساس يك حراج دو طرف انجام مي‌شوند. اين بدين معني است كه هر فروشنده سهام خود را به خريداري كه بهترين قيمت را پيشنهاد مي‌دهد مي‌فروشد. در مقابل خريدار نيز قيمت پيشنهادي خود را درج مي‌كند و در صورت وجود فروشنده براي آن قيمت، سهم مورد نظر خود را مي‌خرد. نوبت‌هاي خريد بر اساس قيمت‌هاي بيشتر در هر لحظه و نوبت‌هاي فروش بر اساس كمترين قيمت در هر لحظه مرتب مي‌شوند و هر زمان كه بهترين قيمت خريد و بهترين قيمت فروش برابر شد، معامله بر روي سهام انجام مي‌شود.
گام پنجم آموزش بورس: برداشت سرمايه از بورس
حال به مرحله‌ي استفاده از سرمايه و برداشت وجه حاصل از فروش سهام مي‌رسيم. سوالي كه براي بسياري از سرمايه گذاران بورسي مطرح مي‌شود اين است كه چه زماني مي‌توانند سرمايه خود را برداشت كنند. و يا براي خروج سرمايه از بازار بورس چه بايد بكنند. براي خرووج سرمايه و به عبارتي برداشت وجه نقد از صندوق سهام ابتدا بايد قسمتي و يا تمام سهام خود را بفروشيد. وجه حاصل از فروش سهام بلافاصله پس از انجام شدن معامله فروش در حساب كارگزاري شما اعمال مي‌شود. پس از اين مرحله بايد درخواست برداشت وجه نقد را در پرتال كارگزاري خود واريز كنيد. با توجه به كارگزاري شما بين 2 تا 4 روز كاري براي دريافت وجه نقد خود بايد صبر كنيد. منظور از روز كاري ايام هفته به جز پنج شنبه و جمعه است. هر روزي كه تعطيل رسمي باشد نيز جزو روز كاري محسوب نمي‌شود. وجه نقد حاصل از فروش سهام شما به شماره شبايي كه در زمان ثبت نام به كارگزاري اعلام كرده‌ايد واريز مي‌شود.
گام ششم آموزش بورس: همه چيز در مورد عرضه اوليه
عرضه اوليه به فرآيند ارائه سهام يك شركت خصوصي به عموم مردم گفته مي‌شود. به عبارت ديگر، عرضه اوليه چيزي نيست مگر اولين بار كه يك شركت سهامش را در بازار بورس عرضه مي‌كند. با انتشار سهام جديد، هر شركتي مي‌تواند از طريق فروش سهم و جذب سرمايه‌ي عموم مردم، نقدينگي جذب كند. در اين پروسه شركت خصوصي به شركت عمومي تبديل شده و فرصت خوبي براي بهره‌وري از سرمايه جديد را براي شركاي خصوصي فراهم مي‌كند.
حال اين سوال پيش مي‌آيد كه آيا هر شركتي مي‌تواند سهام خود را در بورس عرضه كند؟
پاسخ اين است «خير!»
براي اينكه يك شركت سهام خود را در بازار بورس به عموم مردم ارائه كند بايد شرايط خاصي اعم رشد اقتصادي بالا و رعايت پيش نيازهاي سازمان بورس اوراق بهادار را داشته باشد. به همين دليل تنها شركت‌هاي خاصي كه اين شرايط را داشته باشند مي‌توانند وارد سازمان بورس شده و سهام خود را به مردم بفروشند. در هنگام عرضه اوليه‌ي سهام، قيمت گذاير بر روي سهم توسط سازمان بورس انجام مي‌شود و در حقيقت بهترين زمان براي خريد سهم يك شركت زمان عرضه‌ي اوليه‌ي آن است.
خريد عرضه اوليه
همان طور كه در بخش‌هاي قبل گفته شد بهترين زمان براي خريد سهام يك شركت، زمان ارائه آن به صورت عرضه اوليه است. اما نكته‌ي مهم اينجاست كه ميزان عرضه‌ي اوليه‌ي كه هر شخص مي‌تواند بخرد محدود است. در حقيقت شركت مربوطه تعدادي سهام را براي فروش ارائه مي‌كند. اين تعداد سهام بين افرادي كه متقاضي خريد اين سهام هستند تقسيم مي‌شود. به عبارتي هر چقدر متقاضي خريد عرضه اوليه بيشتر باشد، تعداد كمتري سهم به شما مي‌رسد.
براي خريد عرضه اوليه بايد سفارش خود را در روزي كه توسط سازمان بورس و در ساعات مشخص‌شده در سامانه كارگزاري‌هاي بورس ثبت كنيد. پس از پايان مهلت ثبت سفارش، سهام عرضه اوليه به‌طور مساوي به متقاضيان تخصيص داده خواهد شد.
مقدار نقدينگي مورد نياز براي خريد عرضه اوليه به تعداد سهمي كه مي‌خواهيد بخريد بستگي دارد، ولي ميزان خريد شما نبايد از 20000 (بيست هزار تومان) كمتر باشد. البته در نظر داشته باشيد كه در هنگام خريد عرضه اوليه براي خريد سقف وجود دارد و خريد با حجم بالا امكان پذير نيست. سقف خريد چند روز قبل از عرضه اوليه توسط سازمان بورس مشخص مي‌شود و اين سقف براي سهام مختلف، متفاوت است.
گام هفتم آموزش بورس: كارگزاري
كارگزاري يك بخش مهم از سرمايه گذاري شما در بورس را تشكيل مي‌دهد. اول بايد به اين سوال پاسخ دهيم كه كارگزاري چيست؟
سرمايه گذاري در بورس و بازار سرمايه و همچنين انجام معامله سهام به صورت مستقيم توسط هر شخص امكان پذير نيست. در حقيقت كاري كه سرمايه گذاران انجام مي‌دهند اين است كه از يك كارگزاري مي‌خواهند كه به صورت واسطه معاملاتشان براي آن‌ها انجام دهد. كارگزار به عنوان يك واسطه بستر معامله را براي سرمايه گذاران فراهم مي‌كند و در عوض درصدي از مبلغ معامله را به عنوان كارمزد بايد به كارگزار پرداخت كنيد. به طور كلي درصدي كه از معاملات خريد و فروش به كارگذار تعلق مي‌گيرد، 5/1 درصد وجه كل معامله است. براي ثبت نام در كارگزاري به صورت زير است:
1 - دريافت كد سجام از سامانه سجام
2 - احراز هويت سجام در دفاتر پيشخوان و يا به صورت اينترنتي
3 - مراجعه حضوري يا تكميل غيرحضوري ثبت نام در كارگزاري مورد نظر
4 - افتتاح حساب سرمايه گذاري
تغيير كارگزاري بورس
براي بسياري اين سوال پيش مي‌آيد كه اگر از خدمات كارگزاري انتخابي راضي نبوديم، آيا امكان تغيير كارگزاري و ثبت نام در كارگزاري ديگري وجود دارد؟
«بله»
مراحل ثبت نام در كارگزاري دوم به صورت كارگزاري اول است با اين تفاوت كه ديگر نيازي به اخذ كد سجام نداريد. پس از تميل ثبت نام و افتتاح حساب سرمايه گذاري با هماهنگي‌هاي لازم مي‌توانيد سرمايه خود را از كارگزاري اول به كارگزاري دوم منتقل كنيد. براي انتقال سهم بهترين راه تغيير كارگزار ناظر از طريق سامانه معاملاتي كارگزاري است.
گام هشتم آموزش بورس: مجمع عمومي
مجمع عمومي از آن اصطلاحات و مفاهيم كليدي در بورس است كه به وفور در بازار بورس به آن برمي‌خوريد. در حقيقت اين مجمع از اجتماع صاحبان سهام يك شركت تشكيل مي‌شود. معمولاً مجموع عمومي به صورت ساليانه و براي تقسيم سود برگزار مي‌شود. در نظر داشته باشيد زماني كه يك سهم براي تقسيم سود به مجمع عمومي ساليانه مي‌رود، براي مدتي در بازار بورس مورد معامله قرار نمي‌گيرد. بر اساس قانون تجارت، مجامع عمومي شركت‌هاي سهامي به ترتيب عبارتند از مجمع عمومي موسس، مجمع عمومي عادي و مجمع عمومي فوق‌العاده.
مجمع عمومي فوق‌العاده و زمان برگزاري آن
مجمع عمومي فوق العاده برعكس مجموع عمومي عادي به صورت سالانه و در زمان‌هاي دقيق برگذار نمي‌شود. اين مجمع در مواردي مانند اصلاح يا تغيير مواد اساسنامه شركت، كاهش يا افزايش سرمايه و انحلال شركت تشكيل مي‌شود. در مجمع عمومي فوق‌العاده دارندگان بيش از نصف سهامي كه حق راي دارند، بايد حاضر باشند و تصميمات مجمع همواره با اكثريت دوسوم آراي حاضر در جلسه رسمي معتبر خواهد بود.
گام نهم آموزش بورس: افزايش سرمايه يك شركت
زماني كه يك شركت براي توسعه و يا انجام فعاليت‌هاي جديد به منابع مالي بيشتري نياز داشته باشد، پس از رأي گيري و تصويب در مجموع عمومي فوق العاده اقدام به افزايش سرمايه كند. افزايش سرمايه‌ي يك شركت از روش‌هاي مختلفي امكان پذير است كه در ادامه بيان مي‌كنيم.
روش‌هاي افزايش سرمايه يك شركت
شركت‌ها از سه روش مي‌توانند سرمايه خود را افزايش دهند:
1- از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جايزه
در اين روش شركت، سهام جديد ناشي از افزايش سرمايه را به سهام‌داران مي‌دهد و براي اين كار نيازي به پرداخت وجه توسط سهام‌داران نيست.
2- از محل آورده نقدي و مطالبات در قالب حق تقدم
در روش دوم شركت، سهام جديد ناشي از افزايش سرمايه را به‌ازاي دريافت ۱۰۰۰ ريال براي هر حق تقدم (به قيمت اسمي سهم) به سهام‌داران مي‌فروشد.
3- از محل صرف سهام
در اين روش با سلب حق تقدم سهام‌داران، سهام جديد ناشي از افزايش سرمايه به قيمت بازار مورد پذيره‌نويسي كليه متقاضيان قرار مي‌گيرد. در اين حالت سهام در بازار عرضه شده و به فروش مي‌رسد و از محل فروش آن نقدينگي مورد نياز شركت تهيه مي‌شود.